Welkom! Programmamaker, schrijver en documentair journalist Michiel Driebergen (32) werkt voor Radio 1 en landelijke dag- en weekbladen. Enkele maanden per jaar woont hij in Lemberg / Lviv / Lwów / Lvov (west-Oekraïne), als chroniqeur van de terugkeer van Midden-Europa. Afgelopen jaar verscheen het boek "De Joden van Lemberg". Werkt momenteel aan een boek over de toekomst van Lviv. Luister, huur me in voor een opdracht, of als stadsgids: mdriebergen AT hotmail.com 0038 098 316 3233 of @3bergen

zondag 28 oktober 2012

Verkiezingen

De studenten gingen niet stemmen. Diegenen in Lviv die dat vandaag wel deden, kozen voor de Partij voor de Vrijheid – de Svoboda Partij, die adverteert met meisjes met lange blonde vlechten en blauwe ogen. Het is een partij die door de regerende Partij van de Regio’s allang succesvol in de radicale hoek is geduwd. De andere blonde vlecht zit nog steeds in de cel. Vorige week zag ik voor het eerst nagenoeg alleen verkiezingstentjes van de regeringspartij – gehaat in deze stad. Blijkbaar durfden ze. Jonge gasten, met een ongeïnteresseerde blik in hun ogen; de verkiezingen waren immers allang beslist? Lviv deed zich voor als een tevreden oude vrouw, badend in warm zonlicht. Zij laat het er vaak op aan komen, om vervolgens iets te fel haar tanden te laten zien.

vrijdag 26 oktober 2012

Embedded in Zakarpattya (3)

De gereformeerde kerk in Zakarpattya. Een orgel, lege muren, het liturgiebordje, verfrommelde psalmboekjes tussen houten kerkbanken. En de preekstoel staat centraal. Ik was er als een vis in het water, maar voor de Oekraïense Grieks-Katholieke studenten was het nieuw dat alles aan hun eigen verbeelding werd overgelaten. En dan hing er ook nog een Hongaarse vlag. De ouderling van dienst moest er gewoon bij gaan zitten om de vragen te beantwoorden. Bijvoorbeeld over de communistische tijd, waarin men slechts met grote vrees de kerkdienst bezocht. De ouderling werd pas op zijn 35ste gedoopt, omdat zijn vader zijn goede positie in de Partij wilde behouden. Het angstige verleden schepte een band - en nieuwsgierigheid naar elkaar.

woensdag 24 oktober 2012

"Zigeuner-eeuwigheid"

‘Het Europa zonder grenzen is een zigeunerdroom. Het indolente, gevestigde en angstige blanke volk zal in de huizen blijven, zoals het op een Slowaakse zondag in huis blijft. Het enige wat je ziet zijn zij, eenzaam, met twee of drie langs de kant van de weg, van dorp tot dorp trekkend. Bevrijd van de werking van de tijd hebben zij geen last van het niets, dat al die plaatsen te gronde richt waaraan wij namen hebben gegeven. Ik zou de geschiedenis moeten schrijven van de zigeuner-eeuwigheid, omdat ik de indruk heb, dat die op een bepaalde manier duurzamer is en wijzer dan onze straten en steden, en heel onze wereld, die siddert voor de vernietiging.’ uit: Andrzej Stasiuk – ‘Onderweg naar Babadag’

dinsdag 23 oktober 2012

Embedded in Zakarpattya (2)

Ik was ‘embedded’ op een manier waarvan je alleen maar dromen kunt; in een bus vol studenten van de Katholieke Universiteit. Zachte karakters, met oog voor elkaar – behept met een nieuwsgierigheid die wij ooit ergens zijn kwijtgeraakt. Zakarpattya is als een ander land voor hen; op straat hoor je geen Oekraïens maar Hongaars, er wonen straatarme Roethenen en Roma en de klok staat pesterig op Boedapest-tijd. In een land waar de kerken vol zijn, maar de armoedezorg nog in de kinderschoenen staat, luisterden we met grote ogen naar de Hongaarse ‘Koning van Beregszász’. Hij zoekt de minsten der Mijnen op, voedt en geneest hen. Met hulp van Nederlandse gereformeerden, en met oog op de Eeuwigheid. (foto: Roma-dorp bij Beregovo)

maandag 22 oktober 2012

Embedded in Zakarpattya (1)

Zakarpattya sterft in schoonheid. De bus jakkert door de dorpen, over de keien. De boompjes langs de smalle, rechte wegen kleuren rood, okergeel en oranje. In het grind naast de weg gaan de verschoppelingen, te voet of te paard, met de gebruinde huid en de donkere ogen - die je altijd even doen huiveren, tot je hen hoort zingen en bewondering zich meester maakt. De huizen zijn nooit meer dan een verdieping hoog en voorzien van geel, mintgroen of lichtblauw pleisterwerk. Kunstzinnige hekken en poorten omringen de erven van de bewoners, door eeuwenlange armoede tot weerbaarheid gedwongen. In de verte imponeren de kastelen van Munkács, Nevytske en Uzhgorod. Vlakte, rivieren, heuvels, bossen, allemaal in full colour. Onze weemoed verdampt in de zon.

vrijdag 19 oktober 2012

Boris' maal

Vermicellisoep, brood met zout, matzes met mierzoete jam, thee met honing. De ingrediënten van een maaltijd, ons bereid door de 89-jarige Boris. Wij vreesden voor zijn gezondheid maar hij houdt zich staande, samen met zijn vrouw, in de Vulica Malaja. We gaven hem ons boek, waarin we zijn levensverhaal optekenden – een verhaal van oorlog, verwoesting, ontheemding, wederopbouw en liefde voor ‘zijn’ Jiddische cultuur. Hij gaf ons het 250ste nummer van de Jiddische krant Shofar, waarvoor hij schrijft en die hij uitdeelt. We luisterden naar de woordenstroom van Duits en Jiddisch. Alleen tijdens het eten wilde hij zwijgen. Hij spoorde ons aan te genieten van het door hem voorgeschotelde maal. Ojf wiedersejn.

donderdag 18 oktober 2012

Ontkurkt

Een luide knal. Sindsdien schuimt het mensen, in de kerken, kapellen en kathedralen van de stad. Decennialang was de Kerk letterlijk ondergronds, in kelders, bossen, geheime achterafkamertjes met geïmproviseerd altaar. Pas op de buurvrouw luistert mee... Nu mag het weer! In processies worden iconen op handen door de stad gedragen, of een reusachtig kruis op sterke mannenschouders. Vandaag was er -eenmalig- een kledingstuk in de kerk, ooit eigendom van een Heilige. Oudere vrouwen, moeders met kinderen verdrongen zich voor de deur, om pas uren later eventjes hun lippen te kunnen drukken op het heiligdom. Potige priesters hielden schreeuwend orde. Rauwe religie, gewoon op straat.

woensdag 17 oktober 2012

de Lembergse meubelen

Het water staat op, om iets te koken te hebben. Op de transistorradio klinkt een sopraan, aan wie ik dankbaar mijn oor hecht. Alles is er. Een zinken wasbak, een houten aanrechtmeubel, een stokoud gasfornuis. Op de tafel ligt een briefje, in cyrillische hanenpoten “goeten morgen, essen jaja – eet eieren”. Een bevel. Buiten gromt een busje voorbij; zware lading, het geluid van banden over natgeregend asfalt. Verder is het stil in de Kavkazka. De wekker tikt, registreert de onbeduidende ochtend. Ik tel wie ik mis, sta stil bij wie er is. Via Tante’s wifi raast de wereld door, maar de Lembergse meubelen stellen me gerust.

De Amerikaan

Vandaag gingen uw auteurs dineren met een Amerikaan. Een Joodse Amerikaan, “maar niet religieus hoor”. Deze Amerikaan was meester in beschrijven wat hij zag – maar met ons deelde hij zijn verbijstering over de dingen die hij niet zag: synagogen, Oekraïense belangstelling voor het Joodse verleden, en de Joden zelf. De Amerikaan ging in Amerika nooit naar de synagoge, hier deed hij verwoede pogingen het laatst overgebleven gebedshuis te vinden. Toen we uitgegeten waren, gingen we naar de Filharmonie. Voor het eerst speelde daar een muziekgroep uit Lviv klassieke muziek vermengd met klezmer. En met verve! De Amerikaan was diep geroerd. Aan zijn gezicht kon ik aflezen dat hij zich Joodser voelde dan ooit.

dinsdag 16 oktober 2012

Drempel

Ik moest weer de drempel over. En mijn eerste vraag is altijd verkeerd. Hoe lang hij nog werken moest. Tot m’n dood, antwoordde de taxichauffeur. Hoe oud hij dan was. Tweemaal zou oud als m’n Lada: 56 jaar. Met zeven dagen werken per week kan hij precies zijn kommunalka en zijn gas betalen. Of ik op vakantie was. Dat hij dat nog nooit geweest was. Dat hij zijn schoonmoeder laatst vond op de bank: zichzelf doodgedronken. Maar zijn grootste zorg was zijn Lada, dat die veel remont nodig had en of ik wist waarvan hij dat betalen moest. Ik knikte van ja en schudde van nee... De drempel is genomen en het viel me mee. Ik wist nog hoe het was, in mijn wijk. Waar de mensen geluidloos huilen, want de tranen zijn op. Waar de lach een grauwe grijns geworden is.

Waarom Lviv?

Mijn foto
Lviv - Lvov - Lwów - Lemberg - Leopolis, Galicië, Ukraine
Lviv is het centrum van alles. Wie het aandurft in de spiegel van Lviv te kijken, zal misschien Europa kennen. De inwoners van Lviv zijn Europese burgers onder een Moskou-gezinde regering. Zij zijn katholiek en pausgezind, maar leven naar de oosterse riten. Hier wonen voormalige Sovjetburgers in de teloorgang van Weense architectuur. Hier zijn de bouwlieden van de rijkdom - Polen en Galicische joden - van de aardbodem weggevaagd. Maar de gebouwen staan er nog, op de grove kartelrand van het westerse Europa – in het grensland bij uitstek: Oekraïne. Het zijn Europeanen die hier wonen. In de angstvallige hoop dat hun Lviv - na het EK Voetbal 2012 - opnieuw de poort naar het Oosten zal worden. In Lviv kijk ik in de spiegel. Zal ik verhalen over wat ik zie. Op deze blog, met filmpjes, in kranten, weekbladen en op de radio. Over de dramatische geschiedenis, het moeizame heden, maar ook over grote verwachtingen. Over de omgang met erfgoed, de nabije grens met Europa, het harde bestaan en... wat we eigenlijk met hen te maken hebben, met die Oekraïners. Of zij met ons. Hoe dan ook, met het oog op Lviv/Lemberg richt ik de blik op Europa.. op onszelf.

Twitter

Volgers