Dooi

Arriveren in Lwów. Die oude stad, badend in nattigheid. Auto’s wurmen zich langs bruine sneeuwhopen, door sloten water, over kapotgevroren wegen. Harde plakken ijs vervormen tot zompig drijfzand, slopen je schoenen. De sneeuw wordt vloeibaar, water dringt gulzig de daken in, muren worden sponzen. Vocht vreet aan de leidingen, druipt lager en lager door de verdiepingen, in de kelders de eindeloze galm van druppels, de geur van rotting en vergankelijkheid. Het zal April worden. Als de zon komt, zullen de mensen zich murw over de straten bewegen. Vluchtend uit hun huizen, die seizoen na seizoen na seizoen verrotten en verkruimelen, beschaving verworden tot los zand en stukjes kurk. (meer)

'Vertrekken naar Lwów'

Van welk station kun je / naar Lwów, niet in een droom, met de dageraad wanneer dauw op de koffers ligt en exprestreinen / als torpedo’s net worden geboren. Opeens naar / Lwów vertrekken, diep in de nacht, overdag, in maart / of september. / Bomen / zegen geruisloos neer als in de jungle / en de kathedraal trilde en ’s ochtends het afscheid / zonder zakdoek, zonder tranen, zulke droge / lippen, nooit, nooit zal ik je zien, zoveel / dood wacht op jou, waarom moet iedere stad / een Jeruzalem worden, en waarom ieder / mens een jood, en rest hem alleen in haast / zijn koffers te pakken, iedere dag, en / te vertrekken, te vertrekken naar Lwów, dat / immers bestaat, zo rustig en puur als / een perzik. Lwów is overal.' (Adam Zagajewski)

Herbevolkt

De geschiedenis is ingewikkeld, maar kort samengevat komt het hierop neer: Lviv kwam na 1945 in een ander land te liggen. Stalin was in dit deel van Europa de onbetwiste winnaar van de oorlog. In Jalta eiste hij het oostelijke deel van Polen voor zich op. Ter compensatie kreeg Polen een stuk van 'verliezer' Duitsland. Polen werd dus ‘verschoven’ naar het westen. Nadat eerst al de Joden verdwenen (uitgemoord door de Duitsers), vluchtten nu de Polen. Lviv werd een Sovjetstad, en 'herbevolkt' met ontheemden uit het oosten en Oekraïners van het omliggende boerenland. De huidige bewoners hebben dus een relatief korte geschiedenis met de eigen stad. (Meer over 'Jalta' hier, door Polen-kenner @JonkerHenry). (meer)

Stiefkinderen

Of, in de woorden van filosoof Ruud Meij, die zich in Lviv met integriteit en corruptiebestrijding bezighoudt: een stad is het territorium van de burger. Maar als de stad niet van jou voelt, kun er geen burger van zijn. En ga je je ook niet als zodanig gedragen. De publieke zaak kan je gestolen worden. Liever zorg je voor jezelf, ook als je ambtenaar bent van de gemeente. Hoe doorbreek je dat logische maar destructieve denkpatroon? Hoe kun je - met zo'n geschiedenis - een betrouwbare overheid bouwen? Wat ben je de mensen die hier ooit woonden verschuldigd? Is er verwantschap mogelijk met je 'voorouders' – al ben je stiefkind onder de stiefkinderen? In de geschiedenis liggen sleutels om geheimen tevoorschijn te toveren. En stapje voor stapje vooruit te gaan. (meer)

Erfgoed

Stel. Je woont in een stad waarvan het hele centrum  UNESCO Werelderfgoed is - maar jouw wortels liggen elders. De stad staat vol prachtige, waardevolle monumenten, die werden gebouwd door verdwenen volken. De stad overleefde de storm van de twintigste eeuw - langsmarcherende legers, extreem burgergeweld, verdrijvingen, voortdurend wisselende heersers - maar de bewoners zijn 'nieuwkomers'. Hun voorouders leefden er niet. Wat betekenen die museale gebouwen dan voor je? Hoe onderhoud je dat erfgoed? Hoe bouw je voort op een verleden dat je in de schoot werd geworpen? Het komende jaar ga ik bezig met die vragen. Samen met een documentair fotograaf, een stedenbouwkundige en een Oekraïense historica. (meer)