Fundering 4

“De oliebollen waren heerlijk. De helft van de opbrengst gaat naar de zigeuners in Oekraïne” las ik vandaag in een tweet. Ze kunnen het gebruiken! Tegen bizarre weersomstandigheden helpt geen enkele bouwtechniek – hoe vernuftig ook. We prijzen hen om het fundament. Denken dat het toch nooit wat wordt, vanwege de ‘mentaliteit’ –tenzij we die veranderen met onderwijs? Uitwisselingsprojecten? Evangelisatie? We raken altijd in de war, zodra we het woord ‘zigeuner’ horen. Misschien ikzelf wel het meest, trouwens. De komende dagen verschuil ik me achter een grote berg oliebollen (en ver boven ons hoofd schuddebuikt Iemand van het lachen).
Foto: Frank van Delft

Fundering 3

Dit huis heeft dus een fundament. Van cement. De vernuftige leem- en riet-techniek werd me trots uit de doeken gedaan door de bouwer, een jongeman van nog geen twintig. De zon droogt de aarde. Ik voel: keihard. Nergens in oost-Europa zag ik zoveel neiging tot settelen bij "gipsy's"; niet in de afgekeurde flatgebouwen bij Košice, niet in de geïmproviseerde krotten langs het spoor bij Banská Bystrica – en ook niet in Kyiv, onderaan de heuvels waar de gouden koepels van het Pechersk Lavra stralen. Definitieve vestiging. Hoe dan ook is het vakwerk, gemaakt van niks - of eigenlijk, alles wat je hebt. Nu... overal water. Morgen meer.

Fundering 2

Op een van de foto's zag ik dat het water bijna een meter hoog heeft gestaan. Het is nu wat gezakt. Wekenlang een laag water in je huis... Je probeert met alle macht je bed droog te houden. Of in elk geval een paar schamele kledingstukken, of je knuffelbeer- whatever. En wat ga je doen? Dweilen helpt niet. Een dam bouwen of een afvoer-gat graven - daar geloof ik ook niet in. Ik zou vluchten, denk ik. Gewoon, weg van hier. Naar de stad, op een stoep gaan zitten, totdat het beter wordt. En dan, als het straks echt koud wordt? Ja misschien zou ik aan de drank gaan, als ik daarvan zou houden. Die fundering wordt nu in elk geval goed getest. Morgen meer.
Foto: Frank van Delft

Fundering

Afgelopen september was ik even bij ze op visite, in het zigeunerdorp van Janosi, vlakbij Beregovo in de Oekraïense regio Zakarpatya. Deze vrouw heeft zeven kinderen en woont in een huis zonder fundering. Hun vader is overleden, zij overleven door te bedelen in de stad verderop. Maar: er was nieuws! Voor het eerst bouwen zij een fundament onder hun huis. De bouwmaterialen – leem, riet en puin – blijven hetzelfde, maar hun tijdelijke behuizing op de kale, onbewoonde vlakte in Zakarpatya duurt inmiddels zo lang dat ze het erop wagen. En nu? Hoe gaat het met ze? Vrij slecht: door intensieve regenval is het gebied momenteel overstroomd - zo ook dit dorpje. Houdt de fundering het? Morgen foto’s van de huidige situatie.

Groot Dictee

Tommy Wieringa: "Toen ik de marmeren trap van het George Hotel afliep, wist ik: dit wordt het thema van het Dictee."
Lemberg, dat multinationale en multilinguïstische Habsburgse babylon, die co-existentie van Asjkenazim, Roethenen, Polen, Duitsers, Armeniërs - door en door tolerant uit noodzaak en goede wil, laisser faire opgetuigd met een civilisatorische missie en een architectonisch mozaïek van gotiek, neoclassicisme en art deco. (...) Lemberg werd het failliet van de vroegtwintigste-eeuwse multiculturaliteit, alleen zijn begraafplaatsen spreken nog in vele talen.
Volledige tekst Dictee 2010

Роман

Наскільки розгубленим можна стати у далекій чужій країні? Кожен раз, коли думаєш що все не так погано, що усе так само але трішки інакше – черговий раз втрачаєш орієнтир. Ти блукаєш по лабіринту доріг, ти заплутуєшся в мові, історії чи ба, навіть, у ближньому. Вказівників нема. Чи є? Авжеж є! БУВ! Йому можна зателефонувати, коли сісіди влаштували гучну сварку чи, коли маніакальні даїшники їдуть за твоєю машиною. Чи просто – коли ти розгубився. У кого він такий удався? Гадаю – у своїх батьків. Вони такі ж. Проте мають більше часу. Наприклад, щоб робити власне вино, вишневий чи сливовий лікер. І ще, щоб пекти смачнющі налисники. Мммм... (vertaling: Jarina Litnyk, Nederlandse tekst zie reacties)

Haar

Wat de winkels betreft - waren de joden er nog geweest, zij hadden wel raad geweten met haar gretige blik. Zij hadden warenhuis Magnus volgehangen met westerse kleding voor uitstekende prijzen. Zij hadden geen namaak verkocht in hun boetiekjes bij Krakowska. Lviv, vermaledijde provinciestad! "Hoezo Europees? Waar dan?" Ze moest het hebben van de romantiek, de kleurrijke Oekraiense bazar en de Weense koffiehuizen. De straten moesten het regelmatig ontgelden en de buggywieltjes verwerden tot die van winkelwagentjes. Maar ze was dapper. Maakte vriendinnen. Steeg alweer boven zichzelf uit. Voor de zekerheid blijf ik daarom altijd een beetje in haar buurt.

Tijdelijk

Via een comfortabele "Groene Zone" verliet ik het Grensland. Tijdelijk Europa in. In de 'gewone' rij voor de grens wachtten Oekraïners uren langer. Zij zijn van de andere kant van de Muur. Oekraïners van mijn generatie hebben minder keus, maar weten meer van het leven. Ze zijn gedwongen generalisten te zijn. Naast de kantoorbaan ook kunnen handelen en bouwen. En rekening te houden met de grilligheid van het lot. Zij zien in Europa een steenrijk continent in angst, crisis en met een gebrek aan bezieling. Ze beseffen dat de wereld hen binnenkort keihard nodig heeft. Omdat het rad van de tijd steeds sneller draait - daarbij ook de loden last van hun voorouders aan gruzelementen maalt. De Muur is armzalig, want zo tijdelijk.

Tarnów

In Tarnów sneeuwde ik in. Ik weet hoe mooi dit stadje is – gelegen aan de handelsroute tussen Kraków en Lviv. Maar het hotel verlaten is onbegonnen werk. In de ijskoude stuifsneeuw zouden m’n vingerkootjes er stuk voor stuk afvriezen. Op de parkeerplaats verandert mijn auto langzaam in een grote witte klomp ijs. Dooien gaat het voorlopig niet. Gelukkig is er internet – en kunst. Schilder en videokunstenaar Wilhelm Sasnal komt hiervandaan. “In zijn werk onderzoekt hij de veranderingen in de beeldcultuur van na de val van het communisme.” Ik draai me nog een keer om. Ergens in de verte fronst een eindredacteur zijn wenkbrauwen. Tevergeefs.
(afbeelding: Wilhelm Sasnal - "Andrzej")