Gouden Roos

Rekensommetje

Het verse witbrood van vanochtend kostte –omgerekend– 30 eurocent. Da's vijf keer goedkoper dan bij ons. Vanmiddag vertelde m’n lerares Oekraïens op de universiteit dat ze 1500 hrivna per maand verdient. Omgerekend 150 euro. Haar hele salaris gaat op aan eten voor haar gezin. Soms koopt ze een kledingstuk. "Luxeartikelen" zijn hier juist duurder: goede winterlaarzen kosten hier 1000 hrivna –100 euro– dat is dus tweederde maandsalaris. De hardwerkende Oekraïner vraagt zich bijvoorbeeld af of het verantwoord is om een kind te krijgen - je weet in elk geval zeker dat je hun school niet kunt betalen.

Sleutel

"Journalist". Het is een smoes, een voorwendsel. Een sleutel om deuren te openen. Om –met grote ogen, als van een kind– naar de achterkant van de zichtbare werkelijkheid te kijken. Vandaag nam ik letterlijk plaats achter het Soli Deo koor van de Dominicanerkerk. Daar keek ik naar ruggen op harde houten banken, zag ik afdwalende blikken en obligate onderlinge gebaren. Met gesloten ogen luisterde ik naar het 'liturgische gesprek' tussen de priester en het koor - ver verheven boven de kerkgangers. Ik sloeg een kruis en greep naar mijn microfoon. Aan het werk.

Maria Tenhemelopneming

Hier sliep ik. Verderop is het klooster van Univ. Father Taras vraagt naar de weg, vol gaten. Paard-en-wagens en oude baboesjka’s, hooi op het land.. Dan begint het: opstoppingen en dieselstank, gedrang langs autospiegels, de mensenmassa en de blote hemel, de blauwe monnikpijen en het gouden servies, stemmig gezang - de rijen, de tranen, de kussen op iconen, petflessen worden aangesleept: Heilig Water uit de bron! Dan de prullaria-verkoop, het krijsende kind, de bedelaars en de terugweg.
Met een emmer hijsen wij het water uit de put. Het staat wel twintig meter diep.

Rijkaard

“Ga je winnen Frénk?”, kon ik nog snel vragen toen hij zijn hotel uitkwam. “Ik hoop het, weet je”, klonk het in onvervalst Amsterdams. Verbaasd om een Nederlander tegen te komen, meteen verstopt in de spelersbus. Voor Frénk werd de wedstrijd van zijn Galatasaray tegen Karpaty Lviv een deceptie – hier was het de hele nacht feest! Maar ja, waar begin je aan: een kolkend stadion met 30.000 Oekraïense fans. Karpaty naar de Europa League: een stunt! Ik noteerde het meestgehoorde spreekkoor: “Wie niet springt die is een Rus!!”. En ik sprong – voor de zekerheid "weet je".

Zelfkant

Bekommerde de Staat zich vroeger om iedereen, nu om niemand meer. Zeker niet om de patiënten van psychiatrisch ziekenhuis Kulparkivska in Lviv. Omdat geld voor behandeling of bezigheidstherapie ontbreekt worden patiënten ‘platgespoten’ of de straat op gestuurd. Het personeel is zwaar onderbetaald dus verkopen ze soms de medicijnen in plaats van ze te verstrekken. "De doktoren houden het systeem in stand, ze willen niet veranderen", vertelt afdelingshoofd Iryna me. Een aantal afdelingen oogt als nieuw, dankzij Nederlanders. Een ex-patiënt heeft onlangs zelf maar een slaapzaal opgeknapt.

Mentaliteit

Onafhankelijkheidsdag! Oekraïense liederen op straat, bijna iedereen in traditionele kleding. Prachtig. Niks meer te merken van de ‘sovjetmentaliteit’, waar mijn vrienden hier naar verwijzen – zodra het gaat over corruptie of wangedrag van hun leiders. Nee, dat is de wereld van hun ouders, de ‘Fluisteraars’ onder Stalin. Het duurt misschien nog een generatie, maar onze kinderen zijn werkelijk vrij! Mijn vriend en Oekraïne-kenner Laurent twijfelt: ,,De revolutie kwam er. Maar was het ook een Revolutie van de Geest? Verandering van mentaliteit gaat niet vanzelf. Dat moet je zelf doen.” Gaan deze kinderen dat doen?

Smiezen

Spuugzat waren ze de "pro-Russische" Viktor Fedorovytsj Janoekovytsj, in de winter van 2004. Spontane opstand! Maar afgelopen februari keerde het tij en werd hij eerlijk tot president verkozen. En zelfs in Lviv -de bakermat van de Oranje Revolutie- vinden ze dat hij eigenlijk wel meevalt. Hij biedt een tegenwicht tegen Rusland en zoekt toenadering tot Europa. Toch is er een tegengeluid. De rector van de Katholieke Universiteit kreeg de Geheime Dienst over de vloer. Of hij z'n lastige studenten een beetje in de smiezen wil houden. Vrijdag ontmoet ik hem.

Zondagochtend

Wat jammer dat je er niet bij was, geliefde! Het was zo heerlijk. De stad is gedompeld in een vredige stilte. Toeristen laven zich aan het licht van de late zomer. Blikken worden met glimlachen beantwoord. Urenlang dwaal ik door stille joodse straten. Langs de boekenmarkt. En er is een openluchtmis, geliefde, bij de Bernardijnenkerk. De priester neemt de biecht af, gewoon midden op de straat - die is autovrij op zondag. Eén ding was net als gisteren: mannen en jongens -soms nog heel jong- sjouwen met grote keien. Deze stad is mooi, geliefde, en ze maken haar nog mooier.

Doroshenka

Vergetelheid

Hier, proef dit! Eerst eten en vrolijk zijn - dan pas zaken doen. Dat zijn hier de mores. Wie ik ook benader, eerst halen ze alles uit de kast. Wie ben je, wat denk je over het leven, en neem nou nog een slok. Ondertussen vergeet ik waar ik heen wilde, op het marktplein van Lwów. Ik waan me in Kraków. En dat is goed, want daar is de herfst ook altijd zo mooi. En die komt eraan, dat moet wel. Of ik ooit aan een interview toekom? Niet relevant. Dit is het uitzicht vanaf mijn bank, kijk naar het raadhuis. En pak nog een boek. De Kaneelwinkels van Bruno Schulz...

Gezegend fruit

EK 2012

Vriend Roman -auto inmiddels gerepareerd- neemt me mee naar een bar achter de Opera. Dynamo Kiëv-Ajax. Geen rood sjaaltje meegenomen, uit veiligheidsoverwegingen. Dus laat ik na iedere toost (voetbal / vriendschap / ouders / leven/ kluts-kwijt) telkens een randje in het glaasje staan. "Lviv. Open to the world" - onder dit motto wordt de straat gerepareerd en verrijst een enorm stadion. "Economisch wordt het een ramp voor de stad, maar we zullen jullie laten zien wie we zijn", bezweert Joeri me.

Dromen

Milo

De mensen die de stad nu bewoonden kwamen van het onmetelijke Oekraïense platteland. De Oekraïners hebben de stenen van Lwów geerfd zonder hun menselijke geschiedenis. Hun stad is gisteren ontstaan en vandaag hebben zij er bezit van genomen. De breuk met het verleden is grondig. Niet alleen bestaan er tussen de huidige en de vroegere bewoners geen banden van afkomst, de immigranten spreken een andere taal, gebruiken een ander schrift -het cyrillisch- en geven de straten andere namen, ontleend aan de Oekraïense geschiedenis. Milo Anstadt, "Kruis of Munt" (1920 geboren in Lviv)
Foto: www.polonia.nl